به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی بنیاد ملی نخبگان؛ قطعا برای دستیابی به امر اثرگذاری نخبگان در جامعه، باید توجه ویژه‎ای به نخبگان و افراد مستعد شود چراکه این افراد بازویی توانمند برای توسعه صنایع و اقتصاد محسوب می‎شوند از اینرو مدیران دولتی باید برای تحقق این شعار، نخبگان و مستعدان برتر کشور را مورد توجه بیشتری قرار دهند تا باعث دلسردی آنها نشوند و راه را برای مهاجرت این افراد باز نکنند. بنیاد ملی نخبگان یکی از مراکزی است که می‌تواند نقش پر رنگی در تحقق این شعار داشته باشد. اهمیت این مسئله باعث شد تا گفت‌وگویی با ناصر باقری مقدم، قائم مقام رئیس بنیاد ملی نخبگان انجام دهیم که در ادامه آن را می‎خوانید.

۵ برنامه راهبردی بنیاد ملی نخبگان برای تحقق شعار امسال

بنیاد ملی نخبگان امسال برای تحقق شعار «تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرینی» چه برنامه‎ها و اقداماتی دارد؟

باقری مقدم: اقتصاد دانش‎بنیان محور اصلی و موتور اصلی تحرک شرکت‏‌های دانش بنیان محسوب می‎شود. شرکت‎های دانش‌بنیان هم متکی به نیروهای انسانی نخبه و مستعد است بنابراین تحقق اقتصاد دانش بنیان منوط به این مسئله می‎شود که ما بتوانیم افراد نخبه و مستعد را درگیر بحث دانش‌بنیان کنیم. از سوی دیگر نخبگان و افراد مستعد در اقتصادهای منبع پایه نمی‌توانند کارهای زیادی انجام دهند بنابراین باید اقتصاد به نحوی به دانش مربوط شود و زمینه ظهور و حضور این افراد به وجود ‌آید. در این راستا ما تصور می‎کنیم نخبگان و مستعدان باید در چند شاخه به اقتصاد دانش بنیان ورود پیدا کنند. یک، تعداد افراد مستعد و نخبه باید در شرکت‎های دانش بنیان افزایش پیدا کند و شرکت‎ها از وجود افراد نخبه و مستعد استفاده کنند از اینرو امسال برنامه‎ای را تدارک دیده‌‏ایم تا بیشتر مستعدان و نخبگان را به سمت شرکت‎های دانش بنیان گسیل دهیم تا آنها بتوانند در این شرکت‏‌ها به فعالیت بپردازند.

دوم، مستعدان و نخبگان، خودشان بتوانند شرکت‎های دانش بنیان جدیدی را ایجاد کنند. امسال نیز در تلاشیم با حمایتی که از نخبگان و مستعدان به عمل می‌آوریم، کمک کنیم تا آنها کسب و کارهای دانش‎بنیان به وجود آورند. سوم، افراد نخبه و مستعد باید به دستگاه‎های اجرایی کشور، جایی که مدیریت و اقتصاد کشور در آنجا انجام می‌گیرد، ورود پیدا کنند. سال گذشته بدین این منظور مصوبه‎ای دریافت کردیم و اکنون نیز در حال تهیه شیوه‌نامه آن به عنوان جذب و نگهداشت نیروی مستعد و نخبه به دستگاه اجرایی هستیم؛ ورود نخبگان و مستعدان به دستگاه‎های اجرایی کیفیت تصمیم گیری‎ها و تصمیم سازی‎ها در حوزه اقتصاد دانش‎بنیان را افزایش می‌دهد و می‌تواند به مدیریت اقتصاد دانش بنیان کشور کمک کند.

چهارم، شرکت‌های بزرگ صنعتی نقش مهمی در اقتصاد دانش بنیان دارند از اینرو درصد هستیم تا نیروهای نخبه و مستعد به این شرکت‎ها ورود پیدا کنند. طبیعتا برای تحقق این چهار برنامه ما نیاز به یک سری راهکارهای قانونی داریم که اکنون در حال تدارک آن هستیم. همچنین برای اینکه این کار شکل کاملی به خودش بگیرد در ابتدا نیازمند پشتیبانی‌های مالی نیز هستیم. پنجم، جذب و بکارگیری نخبگان خارج از کشور و نخبگان دانشگاهی و مراکز تحقیقاتی داخلی نیز از دیگر برنامه‌ها و راهکارهای اصلی ما برای تحقق شعار امسال است زیرا نخبگان هستند که ایده‎ها و فناوری‌های اصلی را توسعه می‏‌دهند.

اقتصاد و صنعت ایران دانش بنیان نیست

در واقع شما با انجام این راهکارها قصد جذب نخبگان را دارید تا مانع خروج و مهاجرت آنها بشوید؟

باقری مقدم: طبق بررسی‎ها، مطالعات و تحقیقات میدانی که ما انجام دادیم در حال حاضر چند دلیل عمده وجود دارد که باعث ایجاد مشکلاتی برای نخبگان می‌شود تا آنها به خارج از کشور مهاجرت کنند. یک دلیل بحث مسائل مالی و اقتصادی است که آن را نمی‎توانیم نادیده بگیریم اما دلیل اصلی که شاید گاهی اوقات از دلیل اقتصادی هم مهمتر است مربوط به این مسئله می‌شود که نخبگان اظهار می‎کنند اثر بخشی و ورود به حوزه مسائل اصلی کشور را ندارند. به بیان دیگر یکی از دلایلی که نخبگان دلسرد می‎شوند و شاید به خاطر همین مسئله تمایل به مهاجرت پیدا می‌کنند این است که استفاده لازم و کامل از آنها در کشور انجام نمی‎شود.

دلیل عمده آن نیز برمی‎گردد به اینکه اقتصاد، صنعت، خدمات و کشاورزی ما دانش‎بنیان نیست و چون نیاز به دانش ندارند، طبیعتاً خیلی نیاز به نخبگان و متخصصانی که صاحب این دانش هستند پیدا نمی‎کنند. اگر اقتصاد به سمتی سوق پیدا کند که زمینه تولید محصولات دانش‌بنیان و کالاهای دانش بنیان در همه صنایع، خدمات، کشاورزی ظهور و بروز پیدا کند و بازار این محصولات توسط کشور تامین شود و در داخل کشور خریدار پیدا کنند، نخبگان احساس می‎کنند که می‎توانند از دانشی که دارند، استفاده کنند و این دانش را تبدیل به یک محصول و خدمتی در کشور کنند. اگر واقعا این اتفاق در کشور ما بیفتد حتما سهم بزرگی در جلوگیری از مهاجرت نخبگان خواهیم داشت.

اقتصاد منبع پایه مذموم است

قطعا با چنین رویکردی دیگر اتکا به اقتصاد نفتی نخواهیم داشت، اینطور نیست؟

باقری مقدم: بله همینطور است. البته باید متذکر شد منظور از اقتصاد نفتی، اقتصاد حاصل از فروش نفت خام به خارج از کشور است و گرنه در حوزه نفت اکنون زمینه‎های دانش بنیان متعددی داریم. مثلا تبدیل نفت و محصولات نفتی به فرآورده‌های پایین دستی آن نیاز به دانش زیادی دارند. اتفاقا در این حوزه، نخبگان می‎توانند نقش آفرینی زیادی داشته باشند. اقتصاد منبع پایه مذموم و بد است؛ کار شرکت‎ها و سازمان ها در اقتصاد منبع پایه این است که منابع را استخراج کنند و به فروش برساند به تعبیری خام‌فروشی محصولات نفتی را داشته باشند اما اگر ما بتوانیم به جای خام فروشی نفت آن را تبدیل به صنایع پایین دستی کنیم هم اشتغال دانش بنیان ایجاد خواهیم کرد و هم ارزش افزوده بالاترو دانش بنیان برای کشور به وجود می‌آوریم از اینرو از مدیران دستگاه‌های دولتی توقع داریم تعداد قابل توجهی از این نخبگان را در قالب شرکت‎های دانش بنیان جذب دستگاه‎های اجرایی خودشان کنند. مطمئنا جذب و بکارگیری این نخبگان و افراد مستعد در هر سازمانی باعث تحول، رشد و ارتقای آن سازمان ها خواهد شد.